Studio Ghibli không chỉ đơn thuần là một xưởng phim hoạt hình; đây là một cột mốc trong lịch sử điện ảnh thế giới. Đồng sáng lập bởi Hayao Miyazaki và Isao Takahata vào năm 1985, Ghibli xây dựng di sản của mình dựa trên vẻ đẹp vẽ tay tỉ mỉ, lối kể chuyện giàu cảm xúc, và sự trân trọng sâu sắc đối với thiên nhiên, tuổi thơ cũng như sự phức tạp trong hành vi con người. Trong khi phần còn lại của thế giới anime chạy theo xu hướng và biến động thị trường, Ghibli chọn một con đường tĩnh lặng hơn, nhưng mang lại giá trị bền vững. Họ tin tưởng vào khán giả, đặc biệt là những người trẻ tuổi, khả năng thấu hiểu nỗi đau, tìm thấy niềm vui trong sự tĩnh lặng và chấp nhận những điều mơ hồ. Dưới đây là danh sách một số tác phẩm xuất sắc nhất của Studio Ghibli mà bạn không nên bỏ lỡ.
Hình ảnh tổng hợp các nhân vật nổi bật từ các phim của Studio Ghibli
7. Lâu Đài Trên Không (Castle in the Sky)
Nơi Giấc Mơ Bay Lượn Giữa Mây Trời
Bộ phim chính thức đầu tiên của Studio Ghibli, Lâu Đài Trên Không, phát hành năm 1986, đã đặt nền móng cho mọi thứ mà xưởng phim này sau này nổi tiếng. Được đạo diễn bởi Hayao Miyazaki, đây không chỉ là một tác phẩm ra mắt mà còn là một tuyên ngôn. Phong cảnh trên không, thế giới giả tưởng công nghiệp và câu chuyện xây dựng trên sự ngây thơ lẫn tinh thần phản kháng đã định hình bộ phim ngay từ đầu.
Phim theo chân Pazu, một cậu bé làm việc trong mỏ, và Sheeta, một cô gái bí ẩn rơi từ trên trời xuống với một sợi dây chuyền có khả năng bay lơ lửng. Hành trình của họ dẫn đến Laputa, một thành phố bay huyền thoại được cho là đã bị bỏ hoang, nhưng thực tế lại đầy sức sống. Điều bắt đầu như một cuộc phiêu lưu thời thơ ấu nhanh chóng mở ra một câu chuyện phức tạp về các nền văn minh đã mất, lòng tham đế quốc và công nghệ vô lương tâm.
Thế giới của Lâu Đài Trên Không vừa mang cảm giác máy móc lại vừa hữu cơ, với những khí cầu khổng lồ và các thành phố được cung cấp năng lượng gió hòa quyện một cách liền mạch với những tàn tích phủ đầy cỏ cây và người bảo vệ máy móc. Miyazaki lấy cảm hứng từ Những Cuộc Phiêu Lưu Của Gulliver và các thị trấn khai thác ở xứ Wales mà ông đã ghé thăm trong thời kỳ bất ổn lao động, nguồn gốc có thể thấy rõ trong nhân vật chính thuộc tầng lớp lao động của phim và các chủ đề phản kháng chống lại sự bóc lột quân sự.
Cảnh phim hoạt hình Lâu đài trên không của Studio Ghibli, miêu tả nhân vật Pazu và Sheeta
6. Nausicaa Của Thung Lũng Gió (Nausicaä of the Valley of the Wind)
Niềm Hy Vọng Cuối Cùng Của Thiên Nhiên Với Khẩu Súng Và Trái Tim
Trước cả khi Studio Ghibli được thành lập, Nausicaa Của Thung Lũng Gió (1984) đã định hình phong cách cho những gì xưởng phim này sẽ trở thành. Mặc dù về mặt kỹ thuật được phát hành dưới tên Topcraft, thành công vang dội của bộ phim đã cho phép Hayao Miyazaki và nhà sản xuất Toshio Suzuki thành lập Studio Ghibli ngay sau đó. Vì vậy, dù không phải là một tác phẩm “chính thức” của Ghibli, nhưng về mặt tinh thần và sáng tạo, đây chính là điểm khởi đầu của họ.
Câu chuyện diễn ra trong một thế giới hậu tận thế bị bao phủ bởi “Khu Rừng Độc”, một khu rừng biến đổi gen chứa đầy côn trùng khổng lồ và bào tử độc hại. Loài người bám trụ sự sống trong các vương quốc biệt lập, thường xuyên xảy ra chiến tranh tranh giành những mảnh đất sạch ít ỏi còn lại. Ở trung tâm của thế giới đang tàn lụi này là Nausicaa, công chúa của một thung lũng nhỏ bé, người có mối liên kết đặc biệt với các sinh vật trong rừng.
Điều làm cho Nausicaa trở nên khó quên không chỉ là thông điệp về môi trường, mà còn là sự thật rằng bộ phim không bao giờ chọn con đường dễ dàng. Nausicaa là một người theo chủ nghĩa hòa bình, đúng vậy, nhưng cô ấy cũng là một chiến binh. Cô không chỉ rao giảng hòa bình; cô bảo vệ nó, thường xuyên với một khẩu súng trong tay hoặc bay xuyên qua bão tố trên tàu lượn của mình. Đây là một trong số ít anime nơi ngoại giao căng thẳng hơn chiến đấu, và nơi lòng trắc ẩn có thể là một hình thức nổi loạn.
Bộ phim dựa trên manga cùng tên của Miyazaki, mà ông đã tiếp tục viết và minh họa trong hơn một thập kỷ sau khi phim ra mắt. Bản manga mở rộng vượt xa thời lượng hai giờ của phim, mang đến một câu chuyện sâu sắc, đen tối và phức tạp về mặt chính trị hơn nhiều. Nhưng ngay cả riêng bộ phim cũng mang lại cảm giác hoàn chỉnh đáng kinh ngạc.
Nausicaa bay lượn trên tàu lượn, bối cảnh Rừng Độc trong phim Nausicaa của Thung lũng gió
5. Lâu Đài Bay Của Pháp Sư Howl (Howl’s Moving Castle)
Nơi Trái Tim Tìm Thấy Ngôi Nhà Ở Nơi Ít Ngờ Nhất
Lâu Đài Bay Của Pháp Sư Howl (2004) có lẽ là bộ phim giàu trí tưởng tượng nhất về mặt hình ảnh trong danh mục của Ghibli, và điều đó nói lên rất nhiều điều.
Được chuyển thể một cách phóng khoáng từ tiểu thuyết của Diana Wynne Jones, câu chuyện theo chân Sophie, một phụ nữ trẻ bị một phù thủy ghen ghét nguyền rủa thành một bà lão. Hành trình của cô dẫn đến một lâu đài ma thuật biết đi thuộc về Howl, một pháp sư hào hoa với quá khứ bí ẩn.
Điều tưởng chừng như một câu chuyện cổ tích trên bề mặt nhanh chóng trở thành một lời bình luận phản chiến. Cuộc chiến đang diễn ra trong bối cảnh không được lãng mạn hóa, nó tàn khốc, vô nghĩa và tàn phá. Miyazaki, người đã thất vọng bởi bầu không khí chính trị của Nhật Bản trong thời kỳ Chiến tranh Iraq, đã sử dụng Howl như một phương tiện để khám phá hậu quả của chủ nghĩa quân phiệt và tầm quan trọng của việc chống lại nó, ngay cả khi sự kháng cự đó đến dưới hình thức nướng bánh mì và yêu một người bất chấp những khuyết điểm của họ.
Bộ phim đã thành công vang dội trên trường quốc tế, giành được đề cử Giải Oscar cho Phim Hoạt Hình Hay Nhất và chiến thắng tại các liên hoan phim trên khắp Châu Âu và Châu Á. Tại Pháp, Lâu Đài Bay Của Pháp Sư Howl được đón nhận nồng nhiệt đến mức vượt trội hơn nhiều bộ phim Hollywood về doanh thu phòng vé.
Hình ảnh Lâu đài di chuyển của pháp sư Howl trong phim hoạt hình nổi tiếng của Ghibli
4. Công Chúa Mononoke (Princess Mononoke)
Bầy Sói Chưa Bao Giờ Là Kẻ Phản Diện
Phát hành năm 1997, Công Chúa Mononoke đánh dấu một bước ngoặt trong điện ảnh Nhật Bản. Vào thời điểm đó, đây là bộ anime tốn kém nhất từng được thực hiện, và nó đã trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất Nhật Bản cho đến khi Titanic ra mắt.
Lấy bối cảnh một thế giới trung cổ nơi con người và thiên nhiên đang chiến tranh, bộ phim không đưa ra những câu trả lời dễ dàng. Ashitaka, một hoàng tử bị nguyền rủa, tìm kiếm hòa bình giữa hai bên, nhưng anh nhanh chóng nhận ra rằng cả hai phe đều có lý, và cả hai đều sai. Lady Eboshi không phải là một nhân vật phản diện, mà là một nhà công nghiệp có tầm nhìn. Nữ thần sói Moro không phải là ác quỷ, nhưng cô sẽ giết để bảo vệ vùng đất của mình. Thần Rừng ban sự sống, và cũng lấy đi nó.
Điều làm cho Mononoke trở nên đáng chú ý là nó từ chối đơn giản hóa thông điệp của mình. Thay vì thiện và ác, nó mang đến cho chúng ta sự phức tạp: môi trường xen lẫn với sự sinh tồn, truyền thống xung đột với tiến bộ, và các vị thần cũng đổ máu.
Nhạc nền của Joe Hisaishi nâng tầm mọi cảnh phim, đặc biệt là những khoảnh khắc ám ảnh trong rừng. Và ngay cả bây giờ, nhiều thập kỷ sau, bộ phim vẫn thường xuyên được nghiên cứu tại các trường điện ảnh và các khóa học về nhân văn môi trường.
Công chúa Mononoke cưỡi sói, cảnh chiến đấu trong phim hoạt hình Công chúa Mononoke
3. Thiếu Niên Và Chim Diệc (The Boy and the Heron)
Lời Chia Tay Méo Mó Của Cậu Bé Chim
Thiếu Niên Và Chim Diệc (2023) được quảng bá là bộ phim cuối cùng của Hayao Miyazaki, một lần nữa. Nhưng lần này, nó mang một cảm giác khác biệt. Sau bảy năm sản xuất và không có trailer, bộ phim ra mắt đầy bí ẩn, tham vọng và một trọng lực cảm xúc mà cảm giác như là sự tổng kết mọi thứ mà Ghibli từng đại diện.
Phim kể câu chuyện về Mahito, một cậu bé đang đau buồn vì mất mẹ trong Thế chiến II. Cậu chuyển đến vùng quê với bố và mẹ kế mới, chỉ để bị cuốn vào một thế giới siêu thực, thường đáng sợ được dẫn dắt bởi một con chim diệc biết nói. Bộ phim pha trộn giữa giả tưởng và các yếu tố tự truyện: hành trình của Mahito phản chiếu tuổi thơ của Miyazaki và mối quan hệ phức tạp của ông với nước Nhật thời chiến.
Hoạt hình tuyệt đẹp, nhưng cũng ám ảnh. Bồ nông chảy máu, những vùng ranh giới lơ lửng, và những con vẹt đuôi dài khổng lồ cư ngụ trong một thế giới mà cảm giác như một giấc mơ đang biến thành ác mộng, rồi lại trở về giấc mơ. Nó không dễ giải thích, và Miyazaki cũng không cố gắng làm điều đó. Thay vào đó, ông mời khán giả diễn giải, suy ngẫm và cảm nhận.
Bộ phim đã giành giải Phim Hoạt Hình Hay Nhất tại Lễ trao giải Oscar 2024, đưa Miyazaki trở thành đạo diễn duy nhất giành hai giải Oscar cho hạng mục này.
2. Mộ Đom Đóm (Grave of the Fireflies)
Ngọn Lửa Chiếu Rọi Bóng Tối Nhất Của Chiến Tranh
Mộ Đom Đóm (1988) không phải là một bộ phim giả tưởng. Nó không phải là một câu chuyện cổ tích. Đây là bộ phim đau lòng nhất mà Studio Ghibli từng làm, và là bộ phim có khả năng khiến bạn im lặng rất lâu sau khi dòng chữ kết thúc phim chạy hết.
Được đạo diễn bởi Isao Takahata, bộ phim kể lại câu chuyện có thật về Seita và Setsuko, hai anh em phải vật lộn để sinh tồn ở Kobe sau khi bom cháy của Mỹ phá hủy nhà cửa của họ trong những tháng cuối cùng của Thế chiến II. Không có nhân vật phản diện ở đây. Chỉ có đói khát, sợ hãi, và một thế giới đã quay lưng lại với trẻ em.
Takahata dựa nhiều chi tiết của bộ phim trên những ký ức thời chiến của chính mình và truyện ngắn bán tự truyện của Akiyuki Nosaka. Hoạt hình đơn giản, nhưng cảm xúc lại tàn phá tâm can. Cái chết của Setsuko không phải là một cảnh cao trào, đó là một cảnh tĩnh lặng, được khắc họa bằng tình yêu, sự kiềm chế và một sức nặng không thể chịu đựng được.
Bộ phim không thành công về mặt doanh thu phòng vé khi mới ra mắt, nhưng danh tiếng của nó chỉ tăng lên theo thời gian. Roger Ebert gọi đây là “một trong những bộ phim chiến tranh vĩ đại nhất từng được thực hiện”, và nó thường được trích dẫn trong các cuộc thảo luận về cái giá nhân văn của xung đột, không chỉ ở Nhật Bản mà trên toàn thế giới.
Bộ phim thường được chiếu cùng với Hàng Xóm Của Tôi Là Totoro trong các buổi chiếu đôi, không phải để tương phản, mà để cho thấy ánh sáng và bóng tối cùng tồn tại trong các tác phẩm đầu tiên của Ghibli. Xem nó một lần, và nó sẽ ở lại với bạn mãi mãi.
Hình ảnh mang tính biểu tượng của hai anh em Seita và Setsuko cùng đàn đom đóm trong Mộ đom đóm
1. Sen Và Chihiro Ở Thế Giới Thần Bí (Spirited Away)
Nhà Tắm Đã Thanh Tẩy Cả Thế Giới
Sen Và Chihiro Ở Thế Giới Thần Bí (2001) không chỉ là bộ phim nổi tiếng nhất của Studio Ghibli, mà còn là một trong những bộ phim hoạt hình được ca ngợi nhất mọi thời đại.
Câu chuyện theo chân Chihiro, một cô bé 10 tuổi ủ rũ, tình cờ lạc vào một nhà tắm bí ẩn dành cho các vị thần và linh hồn, nơi cha mẹ cô bị biến thành lợn. Để sinh tồn và giải thoát họ, cô nhận việc dưới trướng mụ phù thủy Yubaba, học cách làm việc, trưởng thành, nhớ ra mình là ai và đấu tranh cho những điều quan trọng.
Về mặt hình ảnh, bộ phim là phép màu thuần túy. Mọi khung hình đều được vẽ tay tỉ mỉ, tràn ngập đèn lồng lung linh, các vị thần sông đeo mặt nạ, và những chú bồ hóng bé nhỏ đẩy than đá. Bản thân nhà tắm mang cảm giác như một sinh vật sống, tấp nập với những sinh vật kỳ lạ và những cảm xúc ẩn giấu.
Khi phát hành, Sen Và Chihiro Ở Thế Giới Thần Bí đã phá kỷ lục doanh thu phòng vé tại Nhật Bản, vượt qua Titanic để trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất trong lịch sử Nhật Bản. Phim tiếp tục giành giải Oscar cho Phim Hoạt Hình Hay Nhất vào năm 2003, bộ phim hoạt hình vẽ tay, không nói tiếng Anh đầu tiên (và cho đến nay vẫn là duy nhất) làm được điều này.
Chihiro trong trang phục làm việc tại nhà tắm công cộng của Yubaba trong phim Sen và Chihiro ở Thế giới Thần bí
Nhìn lại những tác phẩm kinh điển này, có thể thấy Studio Ghibli đã tạo nên một thế giới điện ảnh độc đáo, nơi ranh giới giữa thực tại và kỳ ảo trở nên mờ nhạt, và cảm xúc con người luôn được đặt ở trung tâm. Từ những cuộc phiêu lưu trên không trung đến những câu chuyện cảm động về sự sinh tồn và lòng trắc ẩn, mỗi bộ phim đều để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả. Di sản của Ghibli không chỉ là những giải thưởng hay kỷ lục phòng vé, mà còn là cách họ chạm đến trái tim người xem bằng sự chân thành và nghệ thuật đỉnh cao. Còn bạn, đâu là bộ phim Studio Ghibli yêu thích nhất của bạn? Hãy chia sẻ cảm nghĩ của mình về những tuyệt tác này dưới phần bình luận nhé!
